Als de drank is in de man is de wijsheid in de kan! Over Drank- en Horecawet en handhaving.

De kaders rondom het schenken en het gebruik van alcoholhoudende dranken zijn neergelegd in de Drank- en Horecawet, die in 2013 ingrijpend is veranderd. De Drank- en Horecawet is gericht op een verantwoorde verstrekking van alcohol. Het doel van de Drank- en Horecawet (DHW) is drieledig, te weten: Het effectiever tegengaan van schadelijk alcoholgebruik onder jongeren; Het terugdringen van alcohol gerelateerde verstoring van de openbare orde en het terugdringen van de administratieve lasten. In dit artikel ga ik (Angelo van den Berg) als docent APV en Bijzondere Wetten met name in op de eerste twee doelstellingen. Teveel dient spoedeisende hulp te worden geboden aan personen die door overmatig alcoholgebruik acute gezondheidsklachten krijgen én teveel gaan personen fors over de schreef en gebruiken excessief geweld, mede onder invloed van alcohol.

Tik ‘ comazuipen’ in via ‘Google’ en u schrikt van het aantal hits en de artikelen die u kunt raadplegen. “De gemiddelde comadrinker is rond de 15 jaar jong”, is een passage die mijn aandacht trekt en “na 1 keer comazuipen kan je IQ met 10 punten zakken” is een andere passage die mij direct aan het denken zet. “Jongeren drinken vaker en meer” kom ik voorts ook met enige regelmaat tegen in de lange lijst met hits. Verfijn ik mijn zoekopdracht door ook het word ‘geweld’ aan mijn zoekopdracht toe te voegen en er verschijnt een imposante lijst met hits op mijn scherm.

Ik citeer een passage van de site van het Openbaar Ministerie: “Geweldsdelicten worden vaak gepleegd onder invloed van alcohol en/of in combinatie met drugs. Of het nu gaat om geweld in uitgaansgebieden of huiselijk geweld. Uit onderzoek komt naar voren dat bij geweld onder invloed van alcohol in bijna de helft van de gevallen sprake is van 'zwaar geweld'. In een derde van de zaken leidde dit tot ernstig letsel bij slachtoffers. De verdachten waren vaak jong; 42% was nog geen 24 jaar.”

Dit tij dient gekeerd te worden en hiertoe heeft de wetgever de Drank- en Horecawet aangepast en het toezicht en de handhaving gedecentraliseerd naar de gemeenten.

Relevante artikelen uit de Drank- en Horecawet
Met ingang van 1 januari van dit jaar stelt de Drank- en Horecawet het navolgende.
Leeftijdsgrens 18 jaar

• Artikel 20, (lid 1 en 4) van de Drank- en Horecawet. Oftewel het bedrijfsmatig of anders dan om niet verstrekken van alcoholhoudende drank aan een persoon van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt en het duidelijk zichtbaar aangeven van de leeftijdgrens.

• Artikel 20, lid 4 van de Drank- en Horecawet. Het verplicht aanduiden van de leeftijdsgrens.

Dronkenschap/doorschenken

• Artikel 20, lid 5 van de Drank- en Horecawet. Het verbod om personen in kennelijke staat van dronkenschap toe te laten in een horecazaak of op het terras.

Preventie- en Handhavingsplan

• Artikel 43a van eerdergenoemde wet stelt vervolgens dat de gemeenteraad  uiterlijk op 1 juli 2014 voor de eerste maal een preventie- en handhavingsplan alcohol vast dient te stellen. Vervolgens wordt dit plan elke vier jaar gelijktijdig met de vaststelling van de lokale nota gezondheidsbeleid.

Het plan bevat de hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, met name onder jongeren, en de handhaving van de wet. In het plan wordt in ieder geval aangegeven wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol, welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen, al dan niet in samenhang met andere preventieprogramma’s, de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen en welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden.

Drank- en Horecawet en handhaving
Overtreding van de bepalingen zoals opgenomen in artikel 20 en verder van de DHW  levert een strafbaar feit op, waarvoor BOA's en de politie proces-verbaal kunnen opmaken. De handhaving van dit feit vindt plaats onder verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie. Het is echter aan de lokale driehoek (bestuur, OM en politie) én de Gemeenteraad om keuzes te maken in de prioritering van de handhaving.

Het Model Preventie- en Handhavingsplan 2.0 van het Trimbos Instituut biedt u goede handvatten hiertoe. Als uitgangspunt voor integraal alcoholbeleid hanteren de auteurs van het plan het preventiemodel van Reynolds. Dit model kent 3 beleidspijlers: educatie, regelgeving en handhaving. De pijlers staan deels op zichzelf maar overlappen elkaar ook en juist in de overlap zien de auteurs in het Preventie- en Handhavingsplan het integrale preventiebeleid terug.

Maar preventive sec is niet afdoende en van gemeenten worden ook inspanningsverplichtingen verwacht op het gebied van handhaving. En hoe ga je dit nu als gemeente vorm en inhoud geven?

Vraagstukken als beperkte capaciteit, juist opgeleide medewerkers, tal van handhavingsprioriteiten en een strakomlijnde focus van gemeentebestuur (Raad en burgemeester als bevoegde bestuursorganen) zijn slechts enkele aspecten die van invloed zijn op uw ambities in het handhavingsvraagstuk rondom de Drank- en Horecawet.

Als het goed is heeft u inmiddels allemaal als basis een Preventie- en Handhavingsplan, welke mede een verbinding kent met uw volksgezondheidsbeleid, jeugdbeleid, veiligheidsbeleid en handhavingsbeleid. Maar hoe gaat u thans om met de van u verwachte handhavingsactiviteiten? Papier is immers geduldig!

Voert u de toezichthoudende taken zelfstandig uit of zoekt u de samenwerking op met regiogemeenten en op welke wijze formaliseert u deze samenwerking? Met wat voor frequentie past u toezichthoudende activiteiten toe en hoe prioriteert u tussen de diverse soorten horeca? Welke sanctiestrategie past u toe bij overtredingen? En wie is nu leidend in dit vraagstuk: handhaving, volksgezondheid of openbare orde?

Bovenstaande dilemma’s passeren op allerlei sites de revue en daaruit blijkt wel dat veel gemeenten nog worstelen met het vraagstuk rondom de handhaving van de Drank- en Horecawet. En hoeveel gemeenten zijn eigenlijk al effectief met toezicht en handhaving bezig?

En wat als het de volgende keer ergens fout afloopt en iemand ten gevolge van overmatig alcoholgebruik komt te overlijden? Ik vrees dat de gemeente dan heel wat heeft uit te leggen, want de tendens is meer en meer dat het niet zozeer over feiten gaat, als dan wel wie wij als maatschappij de schuld kunnen geven!

Met elkaar staan we voor een uitdaging om de preventive en handhaving van de DHW goed vorm en inhoud te geven. Laten wij hierbij van elkaar leren en blijven innoveren. De achterliggende gedachten van de wetgever zijn het immers waard om onszelf als gemeenten hiervoor in te zetten.

Met dank aan Angelo van den Berg MSc, trainer en docent APV & Bijzondere Wetten aan de Bestuursacademie Nederland.