Rechtvaardige energietransitie 

Op 5 april kwam het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) naar buiten met het onderzoek ‘De leefwerelden van arm en rijk’. Volgens het onderzoek komen rijke Nederlanders steeds minder in aanraking met mensen met een gemiddelde of lage welvaart en ook de armsten ontmoeten steeds vaker vooral elkaar. Het SCP uit daarbij de zorg dat eenzijdige leefwerelden gepaard gaan met ongelijke kansen en sociale samenhang en begrip tussen mensen in de weg staan. In het onderwijssysteem en op de woning- en arbeidsmarkt liggen kansen om ervoor te zorgen dat arm en rijk elkaar (weer) meer ontmoeten.  
 

Maar hoe staat het dan met de verschillen tussen arm en rijk? Volgens het Nibud gaat het beter met de financiële situatie van veel Nederlandse huishoudens, maar blijven er groepen achter. Dat stelt het Nibud in het rapport ‘Geldzaken in de praktijk 2024’. Zo blijft een op de drie huishoudens moeite hebben met rondkomen. Het Nibud ziet ook dat er sprake is van ongelijkheid in de energietransitie; een op de tien huishoudens kan de verduurzaming van zijn huis niet betalen. Het Nibud ziet daarmee een grote (toekomstige) uitdaging bij onder meer de aanpak van armoede en ongelijkheid. 
 

En dát is waar ik me voor inzet. Op 14 december 2023 werd ik tot Ambtenaar van het Jaar 2023 verkozen. Met enig ongemak nam ik de award die avond in ontvangst, want ik wil graag dat het werk dat ik doe centraal staat en ik daarbij zelf niet in de spotlights sta. Maar al snel dacht ik: hier moet ik mijn voordeel mee doen! Door deze titel te benutten om aandacht te vragen voor het vraagstuk van een rechtvaardige energietransitie en de samenwerking met vele organisaties voort te zetten. Tijdens de energiecrisis hebben zoveel verschillende private, publieke en maatschappelijke partijen samengewerkt bij het vinden van oplossingen om de energierekening voor huishoudens betaalbaar te houden. Deze partijen zijn ook weer hard nodig om tot een rechtvaardige energietransitie te komen, waarbij iedereen kan meedoen ongeacht financiële situatie of doenvermogen.  
 

Dat gaat natuurlijk niet in één keer en iedereen heeft vaak slechts een stukje van de hele puzzel in handen. Als je de wijk in gaat, een blik op LinkedIn werpt of met gemeenten spreekt, zie je al vele mooie initiatieven die een stukje bijdragen aan de problematiek. Zoveel mensen die zich hard maken om het leven van een ander beter te maken. Laatst mocht ik een ochtend meelopen met de energieklussers van Energiehulp Schiedam. Energiehulp is gratis voor alle huishoudens in Schiedam, zowel voor huurders als eigenaren van woningen. Met kleine energiebesparende maatregelen, tips en advies helpen de energieklussers bewoners met het besparen op dure energiekosten. Bewoners kunnen ook op andere gebieden tips en advies krijgen. Een belangrijke partner van de gemeente komt voort uit een leer-werkproject van Stichting De Buurtwerkplaats; zo worden energieklussers opgeleid in de werkplaats.  
 

De aanpak in Schiedam is in heel veel andere gemeenten in Nederland ook uitgerold, met ondersteuning van de energiearmoedemiddelen van het Rijk. Door deze aanpak wordt het gesprek met bewoners gevoerd en is er dus ook ruimte om over eventuele andere hulpvragen te praten. Ik was geraakt door de betrokkenheid en inzet waarmee de energieklussers in Schiedam met kratten materialen langs de deuren gingen én hoe warm zij werden ontvangen door de inwoners. De hulp was zo welkom.  
 

Dit bevestigde voor mij hoe belangrijk het is om als beleidsmaker contact te hebben met de mensen voor wie je aan de slag bent, als je vooral vanuit een kantoor je werk doet. Dat gaat allereerst om de huishoudens die de hulp nodig hebben, maar juist ook om de organisaties die de hulp lokaal uitvoeren. Ook hun overzicht van wat wel en niet werkt, is essentieel. Pas dan kun je goed beseffen wat nu echt belangrijk is voor iemand en kom je ook uit je eigen bubbel. Ik denk overigens niet dat je kunt voorkomen dat je in een bepaalde bubbel zit, maar mijn advies is om ervoor te zorgen dat je je daarvan bewust bent en er zo vaak mogelijk uitstapt. Gewoon, door met een ander te praten. Dat kan op het schoolplein, de markt of in de lift zijn. Simpele gesprekken kunnen je al nieuwe inzichten geven!