Paradigmawisseling en cultuuromslag in de Omgevingswet

Door: Dick Spel
 
Een andere manier van werken, een cultuuromslag en paradigmawisseling. Grootse woorden die worden gebruikt bij het duiden van de Omgevingswet. De invoeringsdatum, 1 januari 2021 lijkt nog ver weg, maar voor een cultuuromslag is het eigenlijk best kort dag. De vraag is alleen: Hebben bestuurders en organisaties helder wat die andere manier van denken, kijken en werken inhoudt? Heeft iedereen de ambities en verwachtingen scherp in beeld? En hoe gaan we dat met elkaar concreet maken?

Een cultuuromslag en paradigmawisseling kunt u niet opleggen. Het startpunt ligt bij gemeenteraden, provinciale staten en waterschapsbestuurders die bewust zijn van de noodzaak tot verandering. Van binnenuit kan dan een andere manier van kijken naar de fysieke leefomgeving ontstaan. En hoe u daar als bestuur en organisatie mee om wil gaan. Vervolgens is het noodzaak daar een passende veranderstrategie bij te vinden.

Omdat één van de kernbegrippen van de Omgevingswet ‘Ruimte voor kwaliteit’ is, ligt het voor de hand bij het kiezen van een veranderstrategie het begrip kwaliteit centraal te stellen. Het definiëren van kwaliteit is echter best lastig. Want we werken het liefst met meer concrete, kwantitatieve normen en waarden. Die zorgen voor rechtsgelijkheid en geven ons houvast. Een voorkeur voor normen en regels vindt u terug bij alle betrokkenen in het fysieke domein, van beleidsmakers en besluitnemers tot aan de toezichthouders en handhavers. Vooral bij de uitvoerders van de Omgevingswet is de behoefte aan houvast en richting groot. Want wat is nu precies de bedoeling in 2021? Er leeft, soms terecht, de angst om afgerekend te worden op vage en per situatie verschillende interpretaties van regels.

Ook dat pleit er voor om veel aandacht te geven aan de veranderstrategie waarmee u scherp kunt krijgen wat de impact is van de Omgevingswet op de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en rollen tussen burgers, bedrijfsleven, bestuur en organisatie. Belangrijk is om snel met elkaar het gesprek aan te gaan over wat we verstaan onder kwaliteit. Wat is een verbetering? Hoe maken we een afweging en hoe leggen we die uit?  Ook in het kader van toezicht en handhaving zijn dat belangrijke vragen.

Terwijl ik dit schrijf, komt op Spotify het nummer ‘I am the ride’ van Chris Smithers voorbij. Ineens ontstaat er weer een mooie metafoor voor iedereen die te maken krijgt met de cultuuromslag en de paradigmawisseling van de Omgevingswet. ‘I am not a passenger, I am the ride’. Die zin in dit nummer past goed bij de gezamenlijke verantwoordelijkheid die overheid, burgers en bedrijfsleven dragen voor de continue zorg voor en verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving.

Verder verdiepen in de omgevingswet?
Volg de Training 'Introductie Omgevingswet'.