Taken en bevoegdheden binnen het nieuwe omgevingsrecht

Het is belangrijk om binnen het nieuwe omgevingsrecht te weten wie wat kan en mag doen. Welke taken en bevoegdheden kunnen en mogen de verschillende overheden uitoefenen?

Uitoefening taken en bevoegdheden

De gemeente krijgt een belangrijke rol in het nieuwe omgevingsrecht. De uitvoering van de Omgevingswet ligt voornamelijk in handen van de gemeente. De provincie en het Rijk komen pas aan bod indien het om een internationale verplichting gaat, of als het niet doelmatig is dat de gemeente een taak uitvoert. Dat is terug te lezen in artikel 2.3 van de Omgevingswet.

Artikel 2.3 (algemene criteria verdeling van taken en bevoegdheden)

1. De uitoefening van de taken en bevoegdheden op grond van deze wet wordt overgelaten aan de bestuursorganen van een gemeente, tenzij daarover andere regels zijn gesteld.
2. Een bestuursorgaan van een provincie oefent een taak of bevoegdheid, als dat bij de regeling daarvan is bepaald, alleen uit als dat nodig is:
   1. Met het oog op een provinciaal belang en dat belang niet op een doelmatige en doeltreffende wijze door het gemeentebestuur kan worden behartigd, of
   2. Voor een doelmatige en doeltreffende uitoefening van de taken en bevoegdheden op grond van deze wet of de uitvoering van een internationaalrechtelijke verplichting.
3. Een bestuursorgaan van het Rijk oefent een taak of bevoegdheid, als dat bij de regeling daarvan is bepaald, alleen uit als dat nodig is:
   1. Met het oog op een nationaal belang en dat belang niet op een doelmatige en doeltreffende wijze door het provinciebestuur of gemeentebestuur kan worden behartigd, of
   2. Voor een doelmatige en doeltreffende uitoefening van de taken en bevoegdheden op grond van deze of de uitvoering van een internationaalrechtelijke verplichting.
4. Bestuursorganen van het Rijk oefenen ook de taken en bevoegdheden uit voor het niet provinciaal en gemeentelijk ingedeelde gebied.

Afstemming en samenwerking

De Omgevingswet dwingt nog meer tot samenwerking binnen en tussen organisaties. De fysieke leefomgeving overstijgt namelijk de grenzen van gemeenten, waterschappen en provincies. Samenwerking en afstemming met andere overheden is dan ook vereist om beleid en decentrale regels goed op elkaar te laten aansluiten. 

Beleidsdoorwerking en regelgeving

De doorwerking van beleid en regelgeving vindt op verschillende manieren plaats:

• Van Rijk naar provincie of gemeente
• Van provincie naar gemeente

De overheden zijn vrij om in hun beleid aan te geven wat ze zelf willen. Een gemeente kan in haar omgevingsvisie bewust of onbewust afwijken van de omgevingsvisie van de provincie of het Rijk. De gevolgen hiervan zijn beperkt. De omgevingsvisie bindt immers alleen het vaststellend bestuursorgaan zelf. Of dat slim is, is een ander verhaal.

Bij de uitvoering van de omgevingsvisie kan de gemeente wel aanlopen tegen de regels van de provincie of het Rijk. Denk bijvoorbeeld aan rechtstreeks bindende regels in uitvoeringsbesluiten die het gemeenten niet toestaan zelf zaken te regelen, of anders te regelen. Ook kunnen het Rijk en de provincie door middel van instructieregels over taken en bevoegdheden hun beleid laten doorwerken.

Advies bij besluiten

In sommige gevallen is het verplicht voor het bevoegd gezag om advies in te winnen voor het een besluit neemt. Dit advies moet door het bevoegd gezag verwerkt worden in zijn besluit. Als men afwijkt van het advies, moet men zorgvuldig kunnen motiveren waarom.

Instemming bij besluiten

Het komt ook voor dat het bevoegd gezag toestemming moet vragen aan het adviesorgaan voordat het een besluit mag nemen. Dit betekent dat het bevoegd gezag de omgevingsvergunning pas mag verlenen als het adviesorgaan daarmee instemt.

De instemming van het adviesorgaan mag alleen worden verleend of geweigerd op dezelfde gronden als die gelden voor de omgevingsvergunning voor de activiteit. Op deze hoofdregel zijn enkele uitzonderingen. Deze staan in artikel 4.38 van het Omgevingsbesluit.

Meer weten?

Wilt u meer weten over de Omgevingswet of de opbouw en toepassing van het nieuwe omgevingsrecht? Wij hebben een uitgebreid aanbod van opleidingen en trainingen over de Omgevingswet. Dit vindt u hier.